က်န္းမာေရး ဗဟုသုတ စုစည္းမူ႕မ်ား

http://natureenergycares.blogspot.com/

Wednesday 12 February 2014

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းႏွင့္အမွ်င္ဓါတ္

by #ပိုပိုေဇာ္(သဘာဝအားအင္)February 12, 2014 at 2:40pm

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းဆိုတဲ့ အရာကို လူတိုင္း ေတြ႔ၾကံဳဖူးပါလိမ့္မယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့အေၾကာင္းအရာ အမ်ားၾကီး ရွိတဲ့အ နက္က ေရဓါတ္နည္းၿခင္းနဲ႔ အမွ်င္ဓါတ္နည္းၿခင္းေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းၿဖစ္တာ အမ်ားဆံုးပါပဲ ။ တခ်ိဳ႔ဆိုရင္ ၀မ္းခ်ဳပ္ တဲ့အတြက္ ကိုယ္လက္မအီမသာၿဖစ္ၿပီး ေခါင္းေတြအံု ေခါင္းေတြကိုက္တဲ့အထိေတာင္ ခံစားရေလ့ရွိပါတယ္ ။

၀မ္း ခ်ဳပ္ၿခင္း ကို constipation အၿပင္ costiveness , dyschezia , dyssynergic defaecation စသၿဖင့္ လည္း ေခၚၾကပါေသးတယ္ ။ ဆိုလိုတဲ့သေဘာကေတာ့ bowel moments (အူလႈပ္ရွားၿခင္း ၊ က်င္ၾကီးစြန္႔ၿခင္း) ဟာ ခက္ ခဲေန ၿခင္း ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းဆိုတာ အၿဖစ္မ်ားတဲ့ ၀မ္းသြားေနစဥ္ နာက်င္ၿခင္း ( painful defecation) ပဲၿဖစ္ ပါတယ္ ။ အရမ္းကို ၀မ္းခ်ဳပ္ေနၿပီးဆိုရင္ေတာ့ obstipation (ေလႏွင့္၀မ္းလံုး၀မသြားႏုိင္ၿခင္း ) fecal impaction ( ၀မ္းလံုး၀မသြားပဲ ပိတ္ဆို႔ၿခင္း ) စသည္တို႔ ၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။လူဦးေရရဲ႕ ပ်မ္းမွ် ၂ - ၃၀% ေလာက္ဟာ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ခံစားရေလ့ရွိပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ၿဖစ္ပြားေစ တဲ့အ ခ်က္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္ ။ အဓိကအားၿဖင့္ ပံုစံ ၂ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ လံုး၀ပိတ္ဆိုးၿပီး ၀မ္းမသြားႏုိင္ၿခင္း ( obstructed defecation ) နဲ႔ အူမ်ားလႈပ္လ်ားမႈ ေလ်ာ့နည္းၿခင္း ေႏွးေကြးၿခင္း ( colonic slow transit , hypomobility ) တို႔ပဲၿဖစ္ ပါတယ္ ။

ေဆးရံုေတြကုိေရာက္လာတဲ့ လူနာေတြရဲ႕ ငါးဆယ္ရာခိုင္ႏွုန္းေလာက္ဟာ obsturcted defecation ေၾကာင့္ေရာက္ လာတာမ်ားပါတယ္ ။ အူလႈပ္ရွားမႈနည္းၿခင္း ေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ colonic slow transit constipation ကို ၿဖစ္ေစ တဲ့အရာေတြကေတာ့ အစားအေသာက္ ၊ ေဟာ္မုန္း ၊ ေဆး၀ါးေတြရဲ႔ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြနဲ႔ heavy metal toxicity ေတြ ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ သူ႔ကို ကုသတဲ့အခါမွာလည္း အစားအေသာက္ပံုစံေၿပာင္းလဲၿခင္း ၊ ၀မ္းေပ်ာ့ေဆး ၊ ၀မ္းခ်ဳေဆးေတာင့္ ၊ ခြဲစိတ္ၿခင္း စသည္တို႔ပါ၀င္ပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းဆိုတာ လကၡဏာတစ္ ခုသာၿဖစ္ တယ္ ေရာဂါတစ္ခုမဟုတ္ပါဘူး ။ သူ႔ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ကုသခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ၿဖစ္ရတာလဲဆိုတဲ့ cause ကို အရင္ ရွာေဖြဖို႔လိုပါတယ္ ။

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ထားတာေတြကေတာ့- အူလႈပ္ရွားမႈ Bowel moment (က်င္ၾကီးစြန္႔ၿခင္း ) ဟာ တစ္ပတ္ကို သံုးၾကိမ္သို႔မဟုတ္ သံုးၾကိမ္ထက္နည္းေနၿခင္း- ၀မ္းသြားရတာ ခက္ခဲၿခင္း ( ညွစ္ရၿခင္း ၊ စၿမင္းေခၚ အမာမ်ားသြားၿခင္း )- ၀မ္းသြားၿပီးေသာ္လည္း မၿပီးမၿပည့္စုံသကဲ့သို႔ ခံစားရၿခင္း ၊ ၀မ္းက်န္ေနသလို ခံစားရၿခင္း စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ကေလးငယ္ေတြမွာ ၀မ္းသြားတာကေတာ့ formula ႏို႔မႈန္႔ေတြနဲ႔ အစာစာေကၽြးတဲ့အခ်ိန္မွာ ၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။ ေမြးၿပီး တဲ့အခါမွာ ေမြးကင္းစကေလးငယ္ေတြဟာ ၄ ၾကိမ္ ၅ ၾကိမ္ေလာက္ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ (အရည္သာသာ ) က်င္ၾကီး စြန္႔ေလ့ ရွိပါတယ္ ။ ႏို႔မႈန္႔တိုက္တဲ့ကေလးေတြထက္ မိခင္ႏို႔စို႔တဲ့ကေလးေတြက က်င္ၾကီးစြန္႔ တဲ့အၾကိမ္အေရ အတြက္ ပိုမ်ား ပါတယ္ ။

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကိုၿဖစ္ေစေသာအခ်က္မ်ား၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကိုၿဖစ္ေစတဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့

- congenital ( ေမြးရာပါ)
- primary ( ပထမအေၾကာင္းအရင္း )
- secondary ( ဒုတိယအေၾကာင္းအရင္း ) စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

အၿဖစ္အမ်ားဆံုးကေတာ့ primary ၿဖစ္ၿပီး အသက္အႏၱရာယ္ကို ထိခိုက္ႏုိင္ၿခင္းမရွိပါဘူး ။ အသက္ၾကီးတဲ့လူေတြမွာေတာ့ အမွ်င္ဓါတ္စားသံုးမႈ ေလ်ာ့နည္းၿခင္း ၊ ေရေသာက္ နည္းၿခင္း ၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈနည္းၿခင္း ၊ ေဆး၀ါးေတြရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြနဲ႔ ၊ hypothyroidism နဲ႔ကင္ဆာေရာဂါတို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

၁ ။ PrimaryPrimary မွာေတာ့ ေၿခာက္လေက်ာ္ေလာက္ထိ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ခံစားရၿပီး ဒါဟာ ေဆး၀ါးေတြ ရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေၾကာင့္လည္းမဟုတ္သလို ၊ ေရာဂါတစ္ခုခုေၾကာင့္လည္းမဟုတ္ပါဘူး ။ ဗိုက္ေအာင့္ဗိုက္ နာၿခင္းလည္းမ ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ Irritable bowel syndrome နဲ႔ခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းရဲ႕ common cause ၿဖစ္ပါတယ္ ။
၂ ။ အစားအေသာက္အမွ်င္ဓါတ္စားတာနည္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၊ ေရေသာက္တာနည္းတဲ့အတြက္ ၊ အစားအစာ စားတာနည္းတဲ့အတြက္ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းၿဖစ္ရပါတယ္ ။
၃ ။ ေဆး၀ါးမ်ားေဆး၀ါးအမ်ားစုမုွာ ၀မ္းခ်ဳပ္တယ္ဆိုတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးပါရွိၾကပါတယ္ ။ ဘာေဆးေတြလဲဆိုေတာ့ Opioids ( အကိုက္ အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား ) ၊ ဆီးေဆးမ်ား ၊ စိတ္က်ေရာဂါေပ်ာက္ေဆးမ်ား ၊ ယားယံၿခင္းေပ်ာက္ေသာေဆးမ်ား ၊ ဗိုက္ေအာင့္ေပ်ာက္ေဆးမ်ား ၊ အတက္က်ေဆးမ်ား ၊ အလူမီနီယံပါေသာ အစာအိမ္ေဆးမ်ား စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။
၄ ။ Metabolic and Muscularအင္ဒိုခရိုင္း ၿပႆနာေတြၿဖစ္တဲ့ ကယ္ဆီယမ္မ်ားၿခင္း ၊ သိုင္းရိုက္ ေဟာ္မုန္းနည္းၿခင္း ၊ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ိဳ နဲ႔ cystic fibrosis ၊ celiac disease စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ နည္းတဲ့ မလႈပ္ရွားႏုိင္တဲ့လူေတြမွာ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္း အၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။
၅ ။ စိတ္ေရာဂါဆိုင္ရာနာက်င္မႈကို အလြန္အမင္းေၾကာက္ရြ႔႔ံသူမ်ား ၊ လူစုလူေ၀း လူထု နားေနခန္းမ်ားကို ေၾကာက္သူမ်ား ၊ ပ်င္းရိသူမ်ား ဟာလည္း ငယ္စဥ္ကတည္းက ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ခံစားရေလ့ရွိတဲ့ သူေတြၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။

၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ဘယ္လိုကာကြယ္ကုသမလဲ

တခါတခါမွာ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ုကုသတာထက္ ကာကြယ္တာက ပိုလြယ္ပါတယ္ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို သက္သာေစဖို႔ ပံုမွန္ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ၿပဳလုပ္ရပါမယ္ ။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ဖို႔ လိုၿပီး အမွ်င္ဓါတ္အမ်ားၾကီးပါတဲ့ အစားအ စာေတြစားဖို႔လိုပါတယ္ ။ မနက္ေစာေစာ ၀မ္းသြားတဲ့အက်င့္ အိမ္သာ မွန္မွန္တက္ တဲ့အက်င့္ ကိုလည္းေမြး ၿမဴဖို႔လိုပါတယ္ ။ ပံုမွႏ္ ၀မ္းေပ်ာ့ေဆးေတြသံုးစြဲၿခင္းက သိပ္ေတာ့မေကာင္းလွပါဘူး ။ ဘာလို႔လည္း ဆိုေတာ့ က်င္ၾကီး စြန္႔တဲ့အေလ့အထဟာ ၾကာလာရင္ အဲဒီ၀မ္းေပ်ာ့ေဆးေတြအေပၚမွာ တည္မွီလာမွာ ၿဖစ္တဲ့အ တြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။

Mechanical stimulation အေနနဲ႔ ၀မ္းခ်ဴေဆးလံုး Enemas ကိုလည္း အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ပလည္း ၀မ္းခ်ဴေဆး လံုးဟာ အစာေဟာင္းအိမ္ ( rectum ) ထဲက မစင္ေတြကိုသာလွ်င္ စြန္႔ထုတ္ေစႏုိင္ၿပီး အစာအိမ္ နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္း Intestinal tract ထဲကိုေတာ့ မေရာက္ရွိႏုိင္ပါဘူး ။၀မ္းေပ်ာ့ေဆးမွာလည္းအ သံုးမ်ားတာက MOM လို႔ေခၚတဲ့ Milk of Magensia ၿဖစ္ပါတယ္ယ ။ေစ်းသက္သာၿပီး အႏၱရာယ္မ ရွိတာေၾကာင့္ လူသံုးမ်ားပါတယ္ ။ MOM နဲ႔မသက္သာမွသာလွ်င္ ခုနကေၿပာတဲ့ ၀မ္းခ်ဴေဆးလံုး stimulant ေတြ ကိုသံုးသင့္ပါတယ္ ။

အမွ်င္ေတြက ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို ဘယ္လိုသက္သာေစသလဲ

အမွ်င္ဓါတ္ Fiber ေတြဟာ အပင္ေတြရဲ႕ အစိတ္အပိုုင္းၿဖစ္ၿပီး အမွ်င္ဓါတ္ပါတဲ့ အစားအေသာက္ေတြဟာ အစားအ စာေတြ ကိုစားေသာက္ၿပီးတဲ့အခါမွာ အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္းအတြင္းမွာ က်န္ရွိေနခဲ့ပါတယ္ ။ အမွ်င္ေတြ ဟာ အရာ၀ထၳဳ တစ္ခုတည္းမဟုတ္ပဲ အစုအေ၀းၾကီးတစ္ခုသာလွ်င္ၿဖစ္ပါတယ္ ။အမွ်င္မွာ soluble နဲ႔ insoluble ဆိုၿပီး ၂ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္းေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ၿဖစ္ေစဖို႔အတြက္ ဖိုက္ဘာ ၂ မ်ိဳးစလံုး က မရွိမၿဖစ္လိုအပ္ပါတယ္ ။ ေပ်ာ္၀င္ႏုိင္တဲ့ soluble fiber ေတြဟာ သင့္ရဲ႕ မစင္ ထဲမွာ ေရေတြ ကို စိမ့္၀င္ေစၿပီး ေပ်ာ့ေၿပာင္းေစပါတယ္ ။ ဒီေတာ့ အူေတြကေန စြန္႔ထုတ္ရတာ လြယ္ကူသြားပါတယ္ ။ မေပ်ာ္၀င္ႏိုင္တဲ့ fiber ေတြ ကေတာ့ မစင္ေတြရဲ႕ ပံုသ႑ာန္ကိုေၿပာင္းလဲလိုက္ၿပီး အလွ်င္အၿမန္စြန္႔ထုတ္ေစၿခင္းအားၿဖင့္ သင့္ကို ၀မ္းခ်ဳပ္တဲ့ ခံစားခ်က္ၾကီးကေန လြတ္ကင္းေစမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

Virginia Commonwealth University Health Center in Richmond,Va မွ ဒါရိုက္တာ နဲ႔ ပေရာ္ဖက္ဆာတစ္ဦးၿဖစ္တဲ့ Stephen Bickston က " အမွ်င္ဓါတ္ ပါတဲ့အစားအစာမ်ားမ်ားစားသံုးတဲ့လူေတြဟာ ၀မ္းခ်ဳပ္ၿခင္းနည္းေလ့ရွိတယ္ " လို႔ေၿပာခဲ့ပါတယ္ ။ American Dietetic Association ကေတာ့ အသက္ ၁၉ ႏွစ္မွ ၅၀ အတြင္း အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ေန႔စဥ္အစားအေသာက္ထဲမွာ ဖိုက္ဘာ ၂၅ ဂရမ္စားသံုး ရမယ္လို႔ဆိုပါတယ္ ။ ေယာကၤ်ားေတြကေတာ့အဲဒီအသက္အရြယ္အပိုင္းအၿခားမွာ ၃၈ ဂရမ္စားသံုး ရမယ္လို႔ဆိုပါတယ္ ။ ငါးဆယ္အထက္ အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ ၂၁ ဂရမ္စားသံုးသင့္ၿပီး အမ်ိဳးသားေတြကေတာ့ ၃၀ ဂရမ္စား သံုးသင့္ပါတယ္ ။ Dr.Bickston ညႊန္ၿပခဲ့တာကေတာ့ အေမရိကန္ေတြဟာ ပ်မ္းမွ် တစ္ေန႔ကို ဖိုက္ဘာ အမွ်င္ ဓါတ္ ၁၃ ဂရမ္စားသံုးတယ္လို႔ဆိုပါတယ္ ။ ဒါဟာ သတ္မွတ္ထားတာကိုေရာက္ဖို႔ လိုပါေသးတယ္တဲ့ ။အမွ်င္ဓါတ္ပါတဲ့ အစားအစာ အမ်ားစုမွာ ဗီတာမင္ သတၱဳဓါတ္ေတြနဲ႔ပါ၀င္ၿပီး အဆီနဲ႔ ကယ္လိုရီေတြေတာ့ နည္းေလ့ ရွိပါတယ္ ။

အမွ်င္ဓါတ္ပါေသာအစားစာေတြကေတာ့-

သစ္သီးမ်ား (သစ္ေတာ္သီး ၊ ပန္းသီး ၊ လိေမၼာ္သီး စသည္ )- အရြက္မ်ား ( ေဂၚဖီ ၊ ပန္းေဂၚဖီစိမ္း ၊ မုန္လာဥ ၊ အာလူး ၊ ဖယံု စသည္)- ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ စားေတာ္ပဲ ၊ ပဲနီကေလး- ဂ်ံဳေပါင္မုန္႔ ၊ ဆန္ညိဳ ၊ ဖြဲမႈန္႔ ၊ အုတ္ဂ်ံဳမႈန္႔- ေနၾကာေစ့ ၊ ေၿမပဲ ၊ မက္မြန္ ၊ သစ္ၾကားသီး စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ယခုေနာက္ပိုင္းမွာ အမွ်င္ စားတာနည္း တဲ့သူေတြ အတြက္ Ispaghula husk လို႔ေခၚတဲ့ Psyllium လို႔ေခၚတဲ့အပင္တစ္မ်ိဳးကေနထုတ္လုပ္ထားတဲ့ အမွ်င္ၿဖည့္ စြက္ အမႈန္ ႔ေလးေတြ ေစ်းကြက္ထဲ၀င္ေရာက္ေနၿပီၿဖစ္ပါတယ္ ။ တစ္ခါေသာက္ရင္ရင္ တစ္ထုပ္လံုး ကို ေရဖန္ ထြက္ထဲ ထည့္ ေမႊေႏွာက္ၿပီးေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္ ။

၀မ္းခ်ဳပ္တဲ့လူေတြကိုအၾကံေပးလိုတာကေတာ့

၁ ။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ ။ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္စတဲ့ အရည္မ်ိဳးစံုေသာက္သံုးဖို႔လိုပါတယ္ ။
၂ ။ အမွ်င္ပါတဲ့ အစားအစာ အမ်ားအၿပား စားသံုးေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။
၃ ။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မွန္မွန္ၿပဳလုပ္ပါ ။
၄ ။ ေန႔စဥ္ပံုမွန္၀မ္းသြားတတ္တဲ့အေလ့အက်င့္ကိုေမြးၿမဴပါ ။
၅ ။ စိတ္ဖိစီးမႈကို တတ္ႏုိင္သေလာက္ေလ်ာ့ခ်ပါ ။
၆ ။ ၀မ္းခ်ဳပ္တာ ရွည္ၾကာေနၿပီ ၊ ၀မ္းေပ်ာ့ေဆးေတြေသာက္တာလည္းမသက္သာဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသၿပီး ကုသ မႈ ခံယူပါ ။
၇ ။၀မ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့အစာေတြၿဖစ္တဲ့ ေကာက္ညွင္း စသည္တို႔ကို ေလ်ာ့စားေပးဖို႔လိုအပ္ပါေၾကာင္း တင္ၿပလိုက္ရပါတယ္ ။

သက္တန္႔ခ်ိဳ25 July 2010
Ref : http://en.wikipedia.org/wiki/Constipation :
http://www.everydayhealth.com/digestive-health/fiber-and-constipation.aspx
originally posted by thettantcho


No comments:

Post a Comment